Ból brzucha i biegunka – jak postępować, nie mając możliwości wizyty u lekarza?
Lek. med. Andrzej Dubik
Biegunka jest to oddawanie stolca o nadmiernie luźnej konsystencji – półpłynnego, płynnego lub wodnistego ze zwiększoną częstotliwością (najczęściej określaną jako więcej niż 3 stolce na dobę).
Przyczynami biegunki mogą być zakażenie wirusowe (najczęstsza przyczyna), bakteryjne (wtedy najczęściej biegunka przebiega z wysoką gorączką i obecnością krwi w kale), pasożytnicze, alergia pokarmowa, stres, nieswoiste choroby zapalne jelit lub niepożądane działanie leków, np. biegunka poantybiotykowa.
Najczęstszą przyczyną ostrej biegunki (czyli trwającej do 14 dni) jest biegunka infekcyjna. W Polsce najczęściej powodowana przez wirusy – z grupy rota i adeno. Najczęstszym objawem towarzyszącym biegunce jest ból brzucha, który wynika z jednej strony z toczącego się stanu zapalnego, z drugiej z nadmiernie pobudzonej perystaltyki. Dodatkowo może wystąpić wysoka gorączka. Biegunce wirusowej bardzo często towarzyszą cechy infekcji dróg oddechowych – nieżyt nosa, kaszel, czasami zapalenie spojówek.
Podstawą postępowania w przypadku ostrej biegunki jest dbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu. Płynem najbardziej polecanym jest tzw. doustny płyn nawadniający, czyli zbilansowany roztwór sodowo-glukozowy. Nawadnianie napojami typu cola, sokami owocowymi, płynami dla sportowców nie jest postępowaniem optymalnym z uwagi na zbyt dużą ilość węglowodanów, a zbyt małą zawartość sodu. Picie doustnych płynów nawadniających jest szczególnie ważne w przypadku nasilonej biegunki z dużym ryzykiem odwodnienia. Podczas biegunki łagodnej lub umiarkowanej (wg American College of Gastroenterology jest to biegunka nieograniczająca aktywności) najczęściej wystarcza spożywanie odpowiedniej ilości płynów pod postacią wody mineralnej lub soku pomarańczowego wymieszanego z wodą. Doustne płyny nawadniające nie skracają czasu trwania biegunki.
W przypadku biegunki poantybiotykowej w leczeniu stosuje się probiotyki, takie jak Lactobacillus rhamnosus GG i Saccharomyces boulardii. W przypadku biegunki infekcyjnej rola probiotyków nie jest już taka jednoznaczna. Uważa się, że podawanie probiotyków może wpływać na przebieg biegunki, a na pewno jest to postępowanie bezpieczne i obarczone niewielką ilością działań niepożądanych.
Leki wpływające na ilość stolców na dobę poprzez hamowanie perystaltyki, takie jak loperamid, mogą być w sposób ostrożny stosowane u osób dorosłych.
Leki o działaniu adsorpcyjnym, takie jak kaolin, pektyna, węgiel, nie są zalecane.
Warto pamiętać, że stosowanie antybiotyków w leczeniu biegunki jest zarezerwowane dla pojedynczych, rzadkich przypadków i nie należy leczyć biegunki antybiotykiem bez wyraźnego zalecenia lekarskiego.
W leczeniu bólu brzucha można zastosować leki rozkurczowe. Przyjmując leki przeciwbólowe, powinno się zaczynać terapię od paracetamolu, który charakteryzuje się większym bezpieczeństwem u osób odwodnionych niż ibuprofen.
Każda biegunka przewlekająca się powyżej 14 dni, biegunka przebiegająca z osłabieniem i pogorszeniem stanu ogólnego powinny zostać skonsultowane przez lekarza.
