Biegunka po antybiotyku – jaka może być przyczyna, jak postępować?

Dr n. med. Katarzyna Górowska-Kowolik

Biegunka w trakcie stosowania antybiotyku dotyczy około 1/3 leczonych. Objawy z przewodu pokarmowego najczęściej mają łagodny charakter i ustępują samoistnie. Uznaną formą profilaktyki biegunki poantybiotykowej jest stosowanie probiotyków.

Mianem biegunki określa się oddawanie dziennie 2-3 stolców o zmienionej konsystencji (papkowate, płynne, półpłynne). Biegunka poantybiotykowa może pojawić się od kilku godzin po rozpoczęciu leczenia nawet do 2 miesięcy po jego zakończeniu. Nie jest ona zależna od dawki leku. Na wystąpienie objawów szczególnie narażone są osoby starsze, po zabiegach na jamie brzusznej, z chorobami przewlekłymi i z zaburzeniami odporności. Pojawieniu się biegunki sprzyja także przedłużone podawanie antybiotyku.

Biegunka związana z antybiotykoterapią jest wynikiem zaburzenia składu mikrobioty przewodu pokarmowego, stąd najpowszechniejszą metodą jej zapobiegania jest stosowanie odpowiednich probiotyków. Dwa najczęściej stosowane szczepy probiotyczne o udokumentowanym działaniu dla zapobiegania biegunce poantybiotykowej to Lactobacillus GG i Saccharomyces boulardii. Podstawą leczenia w biegunce związanej z antybiotykoterapią jest odstawienie stosowanego antybiotyku. Poza tym obowiązuje leczenie objawowe, przede wszystkim właściwe spożycie płynów.

W konsekwencji stosowania antybiotyku może dochodzić do nadmiernego wzrostu w przewodzie pokarmowym niepożądanych szczepów bakterii. W pewnym odsetku mogą one odpowiadać za wystąpienie związanego z antybiotykoterapią rzekomobłoniastego zapalenia jelit. Poza wodnistą biegunką z domieszką śluzu lub krwi zwykle objawom towarzyszą wówczas kurczowy ból brzucha i gorączka. Choroba ta wymaga odmiennego postępowania, w tym zmiany w prowadzonym leczeniu, stąd niezbędna jest konsultacja lekarska celem ustalenia dalszego sposobu terapii.

Bibliografia

1. Czerwionka-Szaflarska M., Dobrzańska A., Chybicka A. i in.: Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie profilaktyki biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków u dzieci. „Pediatria Polska” 2010, nr 85(6), s. 604-608.
2. Kądzielska J., Obuch-Woszczatyński P., Pituch H.: Clostridium perfringens jako czynnik etiologiczny biegunki poantybiotykowej. „Postępy Mikrobiologii” 2012, nr 51(1).
3. Szajewska H.: Zastosowanie probiotyków w pediatrii. „Standardy Medyczne” 2008, nr 5(4), s. 380-392
4. Szałek E., Kaczmarek Z., Grześkowiak E.: Wykorzystanie probiotyków we współczesnej farmakoterapii pediatrycznej. „Farmacja Polska” 2010, nr 66(3), s. 168-172.